ՄԱԿ-ի Բնակչության հիմնադրամի «Աշխարհի բնակչությունը» 2023 թ. զեկույցի համաձայն նորածինների սեռերի անհամամասնությունն ամենաբարձրն է Ադրբեջանում՝ 113 տղա/100 աղջիկ։ Հաջորդում է Չինաստանը՝ 112/100։
113/100 հարաբերակցության պարագայում, պարզ վերարտադրության շեմին հասնելու համար ծնելիության գումարային գործակիցը պետք է 7-8 տոկոսով ավելի բարձր լինի, քան բնական հարաբերակցության դեպում։
Ըստ ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի, Հայաստանում նորածինների սեռերի համամասնությունը 2022-ին կազմել է 111.8/100։
Նշվում է, որ աշխարհի ժողովրդագրական պատկերն արագորեն փոխվում է։ Թեև աշխարհի բնակչությունը դեռ աճում է՝ 2022-ի նոյեմբերին հատելով 8 միլիարդի սահմանագիծը, գնալով մեծանում է այն երկրների թիվը, որտեղ բնակչության աճը կանգ է առել կամ նույնիսկ փոխվել է նվազման:
Մինչև 2050 թվականն աշխարհի բնակչության կանխատեսվող աճի կեսը բաժին կընկնի ընդամենը ութ երկրի (Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն, Եգիպտոս, Եթովպիա, Հնդկաստան, Նիգերիա, Պակիստան, Ֆիլիպիններ և Տանզանիայի Միացյալ Հանրապետություն)՝ կտրուկ վերադասավորելով աշխարհի ամենաշատ բնակեցված երկրների վարկանիշը:
Աշխարհի բնակչության երկու երրորդն ապրում է ցածր ծնելիություն ունեցող երկրներում, որտեղ ծնելիության գումարային գործակիցը (իր վերարտադրողական կյանքի ընթացքում մեկ կնոջ ունեցած երեխաների միջին թիվը) ցածր է 2.1-ից՝ պարզ վերարտադրության շեմից (երեխաների այն թիվը, որի դեպքում բնակչությունը ո՛չ աճում է, ո՛չ նվազում, այլ պարզապես վերարտադրվում է)։
Նշվում է, որ այդուհանդերձ, 2.1-ը, որպես պարզ վերարտադրության շեմ, ունիվերսալ չէ բոլոր երկրների համար։ Այն կազմում է 2.1, եթե կա նորածինների բնական համամասնություն (102-104 տղա՝ 100 աղջկա դիմաց) և շատ ցածր նորածնային մահացություն։ Մինչդեռ, օրինակ, աշխարհի 18 երկրի համար (բոլորն էլ Ենթասահարային Աֆրիկայում են), պարզ վերարտադրության շեմը տատանվում է 2.3-ից 2.65-ի միջև։ Իսկ երկրների մեծամասնության համար շեմը տատանվում է 2.05-ից 2.12-ի միջակայքում։
Ծնելիության գումարային գործակցի հաշվարկման վրա ազդում է նաև այսպես կոչված «տեմպի էֆեկտը», որը հաշվարկի մեջ ներառում է երեխա ունենալու տարիքի աստիճանական բարձրացումը։ Արդյունքում, ճշգրտված ցուցանիշները մի փոքր ավելի բարձր են լինում։
Զեկույցում ասվում է նաև, որ աշխարհի 8 միլիարդ մարդկանցից մոտ 5․5 միլիարդը բավարար գումար չի վաստակում (օրական մոտ 10 դոլար) ածխածնի արտանետումն էականորեն ավելացնելու համար: Այնպես որ, կլիմայի փոփոխության համար ծնելիությանը մեղադրելը համադրելի չէ ածխածնի ամենամեծ արտանետողների ազդեցության հետ:
Ըստ ՄԱԿ-ի վերջին ուսումնասիրության, եթե երկիրը ծերացող է և ցածր ծնելիություն ունի, ապա տնտեսական կայունությանն ավելի շատ նպաստում են աշխատուժում տղամարդկանց և կանանց ավելի հավասար հնարավորությունները, քան կանանց առջև ավելի շատ երեխաներ ունենալու նպատակ դնելը։
«Այդուհանդերձ, կանանց և աղջիկների 11 տոկոսը չի կարողանում սեփական որոշումը կայացնել հակաբեղմնավորման միջոց օգտագործելու վերաբերյալ, իսկ 24 տոկոսը չի կարողանում «ոչ» ասել անցանկալի սեռական հարաբերությանը»,-ասվում է զեկույցում։
